We weten het allemaal: om onze planeet leefbaar te houden, moeten we minder consumeren. En velen van ons doen ons best. We pakken vaker de fiets, eten wat minder vlees en bieden spullen die we niet meer gebruiken aan voor hergebruik. Kleine stappen, die allemaal bijdragen.
Maar terwijl we die stappen zetten, worden we omringd met diametraal andere boodschappen. Op straat, terwijl we tv kijken, in bushokjes, via sociale media, zelfs langs de zijlijn van het voetbalveld schreeuwen advertenties naar ons: Koop! Nu! Deze aanbieding mag je niet missen!
Het is een constante paradox. We weten dat we minder moeten, maar alles om ons heen nodigt uit tot méér. Even gedachteloos scrollen in een webshop en je wordt dagenlang achtervolgd door het shirt dat je een keer hebt aangeklikt. Een algoritmisch geheugen dat niet vergeet, en vooral niet loslaat.
En dan komt het najaar. Halloween met zijn plastic decoraties en kostuums. Black Friday vol flitsende kortingen die je niet mag laten liggen. Sinterklaas en kerst met verlanglijstjes die langer lijken dan ooit. Al die momenten waarin gezelligheid en samenzijn centraal zouden moeten staan, worden opnieuw vermarkt. Tijd tekort? Bestel het online. Wil je niet achterblijven? Kijk dan eens naar deze deals. En ja, we willen erbij horen, dat zit er bij ons mensen in gebakken.
Zelfs met het begrip duurzaamheid worden we verleid tot consumptie. Elektrische auto’s, zonnepanelen, herbruikbare koffiebekers – alles waarmee je ‘echt’ een positieve impact kunt maken. Maar de vraag blijft: hebben we dat écht nodig? Of kopen we vooral een goed gevoel? En hoe moeilijk is het, als ouder, om nee te zeggen tegen dat ene dat alle andere kinderen wel lijken te hebben? Je wilt niet dat je eigen kinderen achterblijven, en dus knaagt het.
Het probleem zit diep. Onze spullen hebben een verborgen impact die vaak verder reikt dan we ons realiseren. De productie en het vervoer van die ‘kleine dingen’ laten een gigantische ecologische voetafdruk achter. Je hoeft maar een kijkje te nemen op een site als mijnverborgenimpact.nl om te zien wat je aankoop, eetpatroon of reis betekent.
En toch… blijven we kopen. Het Javons-effect verklaart het treffend: hoe efficiënter een product wordt, hoe meer we ervan gebruiken. Onze auto’s zijn zuiniger, maar inmiddels zitten ze vol schermen, gadgets en steeds grotere accu’s. We hebben genoeg kleding op de wereld om zeven generaties te kleden, en toch blijft het draaien: de fast fashion-industrie, met ketens die beloven dat jij mee kan doen met alle laatste trends voor zo goed als geen geld.
Het is een strijd die we allemaal voelen. Ik ook. Maar waar ik steeds weer op terugkom, is hoe fijn minder eigenlijk is. Minder spullen betekent meer rust in huis én in je hoofd. En het is ook gewoon duurzaam. Elk item dat je niet koopt, elke tas die je niet vult, is een keuze tegen die schreeuwende consumptiedwang.
En toch is het lastig. Want alles om ons heen roept: koop mij. Dus blijf ik proberen te luisteren naar een ander geluid. Het zachte, haast fluisterende stemmetje dat zegt: “Je hebt genoeg.” Dat stemmetje help ik anderen ook graag te vinden.
Meer lezen over
Sinterklaas bewust vieren & Black Friday
Duurzame keuzes zijn ingewikkelde keuzes